وزن خوانی چیست؟

وزن خوانی به معنای خواندن یک قطعه موسیقی بدون آهنگ و نگاه داشتن حرکات میزان به وسیله دست یا پا (یا مترونوم) است.

در ارکستر های بزرگ،رهبر ارکستر عهده دار این وظیفه است. ( فرهنگ فارسی معین)

به طور کلی وزن کردن عبارت است از سنجش مقدار هر چیز.به عنوان مثال زمان را با محک ثانیه،دقیقه،ساعت و…

می سنجند و طول را با محک میلی متر،متر و…

بر این اساس وزن موسیقایی کلمات (ریتم کلمات) را نیز بهمراه محک زمان می سنجند.

علم عروض نیز به همین منظور ابداع شد.یکی از علت های پیدایش آن صرف نظر از بیان قواعد وزنی و بحری شعر،ایجاد محک و وزنه ایست برای آنان که درست نمی سرایند و درست نمی خوانند.

با اختراع نت نویسی قانونمندی های عمل به علم نظری تبدیل و ثبت شده است.بنابراین همانطور که امروزه،سنگینی یک کیلوگرم پرتغال در تمام دنیا امری دریافتنی و قابل اندازه گیری است،زمان و وزن نیز در موسیقی و شعر برای دست اندرکاران آن تعریفی واحد دارد.

انسان به طور فطری دارای حس ریتم است.انسان در هر لحظه در حال تجربه ریتم و وزن است.به عنوان مثال:صدای پا،آهنگ دویدن،ضربان قلب و….

تعریف وزن از منظر علامه دهخدا

علامه دهخدا در لغت نامه اش،وزن را چنین تعریف کرده است:سنجیدن،اندازه کردن،مقدار و اندازه،تعیین سنگینی و سبکی چیزی و…

تعریف وزن از منظر پرویز منصوری

استاد پرویز منصوری در کتاب تئوری بنیادی موسیقی گفته است:آنگاه که کسی با شنیدن یک مارش پاهای خود را به زمین می کوبد،یا دست های خود را حرکت می دهد،در واقع وزن آن قطعه را با حرکت های خود نشان می دهد.

به نظر می آید که این تعریف،بیشتر به بیان ضرب (جای و زمان ضربه ها در یک آهنگ) در میزان پرداخته است.

نباید از نظر دور داشت که حرکات درونی ضربه ها و احساسی که از ترکیب هجاها،در درون ضربه ها ایجاد می شود نیز در کیفیت وزن مؤثر است.چرا که اگر هنگام دست زدن با آهنگی،به ناگاه آهنگ را قطع کنیم و آهنگی دیگر را با وزنی متفاوت به شرط آنکه ضربه های آن دقیقا همزمان با ضربه های آهنگ قبلی باشد پخش کنیم، با آنکه ضربه دقیقا همانجاست،احساسی متفاوت ایجاد خواهد شد.

تعریف وزن از منظر محمدرضا شفیعی کدکنی

استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی می نویسد:«شاید بهترین تعریف این باشد که بگوییم:وزن نوعی تناسب است.

تناسب کیفیتی است حاصل از ادراک وحدتی در میان اجزا متعدد.تناسب اگر در مکان واقع شد آن را قرینه می خوانند و اگر در زمان واقع شد آن را وزن خوانند.» شاید بتوان گفت که جای ضرباهنگ و نوع شکل گیری هجاهای درون آن،تناسبی را ایجاد خواهد کرد که به تبع آن،وزنی از وزن دیگر باز شناخته خواهد شد.

به طور کلی وزن در تمام واژه ها مستتر است .ریتم موسیقایی نیز در تمامی لحظات زندگی آدمی وجود دارد.ریتم و موسیقی جزو جدایی ناشدنی زندگی انسان اند.

منبع:کتاب وزن خوانی واژگانی_ارشد طهماسبی

آموزش ریتم در موسیقی